تکلیف هدایای نامزدی بعد از بر هم خوردن نامزدی که در دید و بازدیدها، رفت و آمدها و ملاقاتها بین دو نامزد مبادله شده و یا به مناسبت اعیاد و مناسبتها و یا تولد هر یک به دیگری داده شده چه میشود؟
به گفته وکیل طلاق در موسسه حقوقی کیانداد بدیهی است
آنچه مبادله شده تلویحاً مشروط به ازدواج آنان بوده
و هنگامی که چنین قراری نباشد انگیزه تعلق هدایا نیز وجود نخواهد داشت، لذا قانون مدنی در ماده 1037 تصریح نموده (هر یک از نامزدها میتواند در صورت به هم خوردن وصلت منظور هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتاً نگاه داشته میشود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد).
بنابراین در امکان استرداد هدایای دوران نامزدی باید قائل به تفکیک شد:
اول: اقلامی که جزء اجناس و اشیای مصرفی و ضایع شدنی است مثل گل و شیرینی و سایر خوراکیها، لباس و کفش و امثال آن. بنا به تصریح قانون اگر این اقلام موجود نبوده یا مصرف شده باشد، قابل استراد نیست و حتی هدیه دهنده نمیتواند قیمت آن را طلب کند.
دوم: هدایایی که عرفاً نگهداری میشود مثل حلقه نامزدی، طلا و جواهراتی که هر یک به طرف مقابل دادهاند و سایر اقلام از این قبیل که ضرورت دارد عین هدایا با درخواست هدیه دهنده مسترد شود و تفاوتی ندارد که با دلیل موجه نامزدی و وعده ازدواج را به هم زده یا بدون هیچگونه دلیل توجیهی، حتی در صورتی که هدایا فروخته یا به دیگری واگذار یا عمداً از بین رفته شده باشد دریافت کننده موظف است آن را بپردازد مگر اینکه ثابت کند در از بین رفتن آن هدایا تقصیری نداشته.
قانونگذار تقصیر را مشتمل بر تفریط یا تعدی میداند، تفریط عبارتست از ترک عملی که به موجب قرارداد یا متعارف برای حفظ مال غیر لازم است و تعدی تجاوز نمودن از حدود اذن یا متعارف است نسبت به مال یا حق دیگری، اگر در حفظ نگهداری و حفظ اشیا (هدایا) در حد متعارف عمل نموده و کوتاهی نکرده یا تعمداً موجب آن نشده باشد وظیفهای در پرداخت مبلغ هدایای مزبور را نیز نخواهد داشت.
مثلاً هدایا مورد سرقت واقع شده یا بر اثر آتشسوزی غیرقابل پیشبینی یا سایر حوادث غیرمترقبه از بین رفته باشد.
در صورتی که بر هم خوردن نامزدی و وعده ازدواج به علت فوت یکی از نامزدها باشد تکلیف هدایای دوران نامزدی چیست؟
پاسخ: اگر هدایا موجود باشد میتوان هدیه را مسترد نمود اما اگر هدیهها موجود نباشد چه به عمداً از بین رفته باشند و یا فروخته شده و یا بدون تقصیر از بین رفته باشد، نامزد نمیتواند مبلغ آن را مطالبه کند. ماده 1038 قانون مدنی حاکی است (مفاد ماده قبل از حیث رجوع به قیمت در موردی که وصلت منظور در اثر فوت یکی از نامزدها به هم بخورد مجری نخواهد بود).
آیا میتوان هدایایی را که مرد برای زن خریداری کرده اما به او تقدیم نکرده را قانونی مطالبه کرد؟
پاسخ: هدایای پس از نکاح، احکام عمومی عقد هبه جاری است. از جمله در صورتی که مردی مالی را به همسرش لفظاً هدیه دهد اما هدیه به زن تحویل نشود و اصطلاحاً به قبض او داده نشود عقد هبه واقع نمیشود. و طرح دعوی زن علیه شوهرش با عنوان الزام به قبض مال موهوب قابلیت طرح ندارد و این دعوا رد میشود.
آیا میتوان هدایای دوران زندگی مشترک را پس گرفت؟
پاسخ: در صورتی که از طرف هر کدام از همسران هدیهای به طرف دیگر داده شده و از طرف او قبول و تحویل نیز انجام شد، هدیه دهنده حتی پس از سالها چنانچه پشیمان شود و بخواهد هدیه خود را پس بگیرد (مثلاً اتومبیلی را به همسرش هبه کرده یا تمام یا قسمتی از ملکی را به او هدیه نموده) تا زمانی که عین مال موجود است و در مالکیت هدیه گیرنده باقی است میتواند از هبه رجوع کند و آن را پس بگیرد. فرقی نمیکند که آن دو در عقد نکاح یکدیگر باشند یا ازدواج آنان به واسطه طلاق یا فسخ نکاح بر هم خورده باشد. اما اگر هدیه به هر طریقی دیگر از مالکیت هدیه گیرنده خارج شده یا به رهن داده یا به وسیله عقد صلح یا سایر عقود به دیگری منتقل شده باشد، دیگر قابلیت رجوع ندارد.
در مواردی هم که در دوران نامزدی هدایایی از ناحیه زن و شوهر آینده به یکدیگر داده میشود، اگر نامزدی به عقد ازدواج ختم شود هدایای دوران نامزدی (پیش از عقد نکاح) قابل استرداد هستند و هر یک از همسران میتوانند در صورت موجود بودن اصل هدیه در مالکیت طرف از هبه رجوع نموده و آن را مسترد نمایند.
بدون دیدگاه