انواع حکم

حکم حضوری و حکم غیابی چیست؟

احکام صادر شده از نظر آگاهی واقعی خوانده از جریان دادرسی به دو دسته احکام حضوری و احکام غیابی تقسیم می‌شوند.

بر اساس ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی، حکم دادگاه حضوری است، مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم‌مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و این حکم حضوری و غیابی به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد.

همچنین بر اساس ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که خواندگان متعدد باشند و فقط بعضی از آنان در جلسه دادگاه حاضر شوند و یا لایحه دفاعیه تسلیم نمایند، دادگاه نسبت به دعوای مطرح شده علیه کلیه خواندگان رسیدگی کرده سپس اقدام به صدور رأی می‌نماید.

رأی دادگاه نسبت به کسانی که در جلسات حاضر نشده و لایحه دفاعیه نداده‌اند و یا اخطاریه، ابلاغ واقعی نشده باشد، رأی غیابی محسوب می‌شود.

* نکته: در صورت حضور خوانده در یکی از جلسات دادگاه یا ارسال حتی یک لایحه یا در صورت واقعی بودن ابلاغ، حتی اگر خوانده در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و لایحه هم نفرستاده باشد، موجب حضوری بودن حکم خواهد شد.

با توجه به این شرایط، قاضی پرونده در زمان صدور رأی باید توجه کند در صورت جمع بودن هر سه شرط حکم غیابی صادر کند.

احکام قطعی و غیرقطعی

احکام صادر شده از دادگاه‌ها از نظر قابلیت شکایت عادی ماهوی به احکام قطعی و غیرقطعی تقسیم می‌شوند.

حکم قطعی به حکمی گفته می‌شود که دیگر امکان تغییر در مفاد و محتوای آن وجود ندارد و به همین دلیل، لازم‌الاجر می‌باشد.

در قانون برای تشخیص حکم قطعی از حکم غیرقطعی، ملاکی وجود دارد. به این ترتیب که اگر از حکم صادره با شیوه‌های عادی شکایت (واخواهی و تجدیدنظرخواهی) نتوان شکایت کرد، آن حکم قطعی است و اگر بتوان از آن حکم شکایت کرد، حکم غیرقطعی می‌باشد.