اعاده دادرسی (رسیدگی مجدد) چیست؟

اعاده دادرسی روشی برای شکایت از احکام است که راهی برای برگشت به دادگاه صادرکننده حکم قبلی می‌شد با این هدف که دادگاه از رأی قطعی سابق خود بازگردد، زیرا شاکی مدعی است صدور آن رأی از روی اشتباه بوده و دلایل موجود اجازه نمی‌دهد که چنین حکمی بماند.

انواع اعاده دادرسی

اعاده دادرسی با توجه به نحوه‎ اقامه آن به دو نوع تقسیم می‌شود: 1- اعاده دادرسی اصلی 2- اعاده دادرسی طاری

1- اعاده دادرسی اصلی

بر اساس ماده 432 قانون آیین دادرسی مدنی، اگر درخواست کننده اعاده دادرسی به طور مستقل آن را درخواست نماید، این درخواست، اعاده دادرسی اصلی محسوب می‎شود.

هرگاه بدون اینکه دعوایی در جریان رسیدگی باشد، یکی از طرفین دعوا (خواهان و خوانده) حکمی که قبلاً صادر شده است، درخواستی را به عنوان اعاده دادرسی مطرح نماید، این درخواست، اعاده دادرسی اصلی خواهد بود که باید ضمن دادخواست به دادگاه صلاحیت‎دار تقدیم شود.

2- اعاده دادرسی طاری

بر اساس ماده 432 قانون آیین دادرسی مدنی اعاده دادرسی طاری در ضمن دادرسی مطرح می‎شود. دادرسی طاری در مقابل دادرسی اصلی قرار دارد یعنی برخلاف اعاده دادرسی اصلی پرونده‎ای در حال رسیدگی نمی‌باشد تا ضمن آن اعاده دادرسی مطرح شود.

اصحاب دعوی در اعاده دادرسی چه کسانی هستند؟

خواهان و خوانده دادرسی نخستین و بدوی، نمایندگان طرفین دعوی و قائم‌مقام طرفین، حق درخواست اعاده دادرسی را دارند. همچنین وارث در صورتی می‌توانند درخواست اعاده دادرسی نمایند که حق موضوع دعوی قائم (برپا) به شخص متوفی نباشد.

مثلاً اگر شخصی که به استناد سندی محکوم شده باشد فوت شود ورثه‌ی او می‌توانند اگر جعلی و بی‌اساس بودن سند مستند حکم به موجب رأی نهایی اثبات شود در مهلت تعیین شده از حکم مورد نظر درخواست اعاده دادرسی (رسیدگی مجدد) نمایند.

فوت محکوم له مورد درخواست اعاده دادرسی نیز در صورتی که سایر شرایط حاصل باشد، نمی‌تواند مانع اعاده دادرسی علیه وراث او باشد.

بر اساس ماده 130 قانون آیین دادرسی مدنی ورود ثالث (شخص سوم) را مجاز دانسته است و بر اساس ماده 441 قانون آیین دادرسی مدنی در اعاده دارسی و رسیدگی مجدد غیر از طرفین دعوی شخص دیگری به هیچ عنوان نمی‌تواند داخل در دعوی شود، بنابراین جلب و بازداشت ثالث نیز در دعوی اعاده دادرسی ممنوع است.

هدف از اعاده دادرسی

هدف اصلی از دادرسی حفظ حق و اجرای عدالت است و دادرس نیز در معرض خطا و اشتباه قرار دارد. چنانچه در نتیجه دادرسی حکمی صادر شود که با خطا همراه باشد، آن حکم باید دوباره مورد رسیدگی قضایی قرار گیرد، بنابراین برای اینکه رأی دادگاه‎ها مصون از خطا باشد، اعاده دادرسی و رسیدگی مجدد پیش‎بینی شده است.