دیه
در صدمه‌های جسمی دو بحث قصاص و دیه وجود دارد. قصاص مقابله به مثل در جرائم عمدی است، یعنی چشم در برابر چشم، گوش در برابر گوش، دست در برابر دست و جان در برابر جان. اما دیه جبران خسارت مالی در برابر صدمه‌ای است که به فرد وارد شده است.
دیه چیست؟
بر اساس ماده 488 قانون مجازات اسلامی دیه این چنین تعریف شده است: «دیه مقدار مال معینی است و در شرع مقدس به سبب جنایات غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، تعیین شده است.»
البته این تعریف در ماده 450 این قانون تکمیل و معلوم می‌شود که در جنایت شبه عمد، خطای محض و جنایت عمدی که قاضی برابر قانون نتواند حکم قصاص را صادر کند، در صورتی که ولی‌دم بخواهد، حکم به پرداخت دیه صادر می‌گردد.
کدام جرائم دیه می‌گیرند؟
در موارد زیر دیه پرداخت می‌شود:
الف) قتل یا جرح (زخم کردن) یا نقص عضو که به صورت خطای محض واقع می‌شود. چنانچه جانی نه قصد جنایت نسبت به مجنی علیه را داشته باشد نه درصدد انجام عملی بوده است که مقتول را بکشد، مانند آنکه تیری را به قصد شکاری رها و به شخصی برخورد کند و آن شخص کشته شود.
ب) قتل یا جرح یا نقص عضو که به صورت خطای شبیه عمد واقع می‌شود. چنانچه جانی قصد فعلی را که نوعاً سبب جنایت نمی‌شود داشته باشد.
ج) مواردی از جنایت عمدی که قصاص در آنها جایز نیست.
مجازات جنایات دیوانه و نابالغ
برابر قانون مجازات، جنایت‌های عمدی و شبه عمدی دیوانه و نابالغ به منزله خطای محض است، همچنین اگر شخصی کسی را به اعتقاد قصاص یا به اعتقاد مهدورالدم بودن به قتل برساند و این امر بر دادگاه ثابت شود، قتل به منزله خطای شبیه عمد است.
مهدورالدم به چه کسی گفته می‌شود؟
در قوانین فقهی مهدورالدم به کسی می‌گویند که شرعاً مستحق کشته شدن است، یعنی کسی که ریختن خون او مجاز است. و به دو دسته نسبی و مطلق تقسیم می‌شود.
مهدورالدم نسبی کسی است که در مقابل شخص یا اشخاصی مهدورالدم است و مطلق وضعیتی است که شخص مجرم در مقابل تمام مسلمانان مهدورالدم است.
بدون دیدگاه