اولیای دم در مورد قاتلی که مرتکب قتل عمد شده، چه تصمیماتی می‌توانند بگیرند؟
الف) اولیای دم حق دارند درخواست قصاص نفس کنند.
ب) همچنین اولیای دم می‌توانند گذشت کنند. همچنین اولیای دم حق دارند که برای اعلام گذشت، مبلغی بیش از دیه قانونی درخواست کنند که در این صورت اگر قاتل نیز پیشنهاد آنها را بپذیرد، مصالحه و سازش صورت‌گرفته است. پس برای تبدیل قصاص به دیه یا مصالحه، موافقت قاتل نیز ضروری است.
ج)اولیاء دم می‌توانند از قاتل دیه بگیرند.
- نکته: هرگاه قاتل بمیرد قصاص و دیه هر دو ساقط میشود.
جنبه عمومی جرم
در صورت گذشت اولیاء دم یا مطالبه دیه، قاتل علاوه بر پرداخت دیه، از باب جنبه عمومی جرم به سه تا ده سال حبس محکوم میشود.
اگر مقتول چند نفر ولی‌دم داشته باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
الف) حالتی‌که مقتول تنها یک ولی‌دم دارد و یا اگر اولیای‌دم متعدد دارد، همه با هم یک نظر دارند. در این صورت طبق توافق جمعی عمل میشود.
ب) هرگاه یک نفر از اولیای دم خواهان قصاص است و سایرین خواهان دیه هستند. در این صورت کسی که خواهان قصاص است قاتل را قصاص می‌نماید، اما باید حق دیگران از دیه را به آنها بپردازد.
ج) هرگاه یک نفر درخواست قصاص کند و دیگری قاتل را عفو کند (یعنی بدون گرفتن دیه او را ببخشد) در این صورت هم مانند حالت قبل قصاص اجرا میشود و کسی که خواهان قصاص است، سهم دیه کسی را که عفو کرده، به قاتل می‌دهد که بعد از اعدام وی این پول به ورثه قاتل ارث می‌رسد.
د) هرگاه یکی از اولیای دم خواستار دیه باشد و دیگری گذشت کند. در این حالت کسی که دیه بخواهد سهم خود را از دیه می‌گیرد و کسی که گذشت کرده، پولی دریافت نمی‌کند.
چنانچه اولیای دم در مورد تصمیمشان سکوت کنند، و هیچکدام از مواردی را که گفته شد انتخاب نکنند، چه اتفاقی می‌افتد؟
بر اساس ماده ۴۲۹ قانون مجازات اسلامی در مواردی که محکوم به قصاص، در زندان است و صاحب حق قصاص، بدون عذر موجه مرتکب را در وضعیت نامعین رها نماید، با شکایت محکومٌ‌علیه از این امر، دادگاه صادرکننده حکم، مدت مناسبی را مشخص و به صاحب حق قصاص اعلام می‌نمایند تا ظرف مهلت تعیین شده نسبت به گذشت، مصالحه یا اجرای قصاص اقدام کنند.
در صورت عدم اقدام اولیاء دم در این مدت، دادگاه می‌تواند پس از تعیین تعزیر بر اساس کتاب پنجم «تعزیرات» و گذشتن مدت زمان آن با دریافت وثیقه مناسب و تأیید رئیس حوزه قضایی و رئیس کل دادگستری استان تا تعیین تکلیف از سوی صاحب حق قصاص، مرتکب را آزاد کند.
بنابراین در فرض سکوت اولیای دم مقتول، با چهار شرط قاتل آزاد می‌گردد:
- اولیای دم مقتول در مدت تعیین شده توسط دادگاه اعلام نظر نمایند.
- حبس تعزیری ۳ تا ۱۰ سال توسط قاضی تعیین شود و قاتل این حبس را تحمل کند.
- وثیقه مناسبی از طرف قاتل یا خویشاوندانش گذاشته شود.
- رئیس حوزه قضایی و رئیس‌کل دادگستری، آزادی قاتل را تأیید کنند.
بعد از این آزادی، خانواده مقتول همچنان حق دارند، قصاص قاتل یا دیه را از دادگاه را درخواست نمایند.
بدون دیدگاه